نقده یا سولدوز

تاریخچه شهرستان نقده :

شهر نقده مرکز شهرستان نقده در استان آذربایجان غربی با پهنه ای حدود 10 کیلومتر مربع در جنوب استان در 36 درجه و 57 دقیقه عرض شمالی و 45 درجه و 22 دقیقه طول خاوری نسبت به نیمروز گرینویچ قرار دارد . نام شهر نقده در گذشته « سلدوز » بوده است که به معنی سرزمینی که آب همه آن را فرا می گیرد و یا راست با نمک است ، آمده است زیرا در سمت راست دریاچه شور ارومیه است . در دشت نقده ، روستایی به نام نقده وجود داشته که می تواند از دو ریشه باشد نخست از واژه باستانی نقده و دیگری با تلفظ نقیده به معنای « آبادی نقی » آمده است شهرستان نقده از شمال به شهرستان ارومیه ، از غرب به اشنویه ، از شرق به مهاباد و از جنوب به پیرانشهر محدود می شود . آثار باستانی زیادی در تپه و روستای حسنلو در چند کیلومتری غرب نقده پیدا شده است . گورهای سنگی ، سفالهای بسیار مانند قوری و ظروف با نقوش بسیار زیبا و مهمترین آنها جام زرین حسنلو متعلق به 700 سال پیش از میلاد از آن جمله اند . این ناحیه در گذر تاریخ خود ، مورد استفاده و سکونت آشوری ها ، کردها ، ماناها و ترکان بوده است . در زمان پادشاهی فتحلی شاه قاجار ، ایل قره پاپاق از قفقاز به این سرزمین مهاجرت کرده و در آن به دامداری و کشاورزی پرداخته اند .

 سولدوز یا نقده در  23  دقیقه  و 45 درجه طول شرقی و 57 دقیقه  36 درجه عرض شمالی  در جنوب غربی اذربایجان غربی قرار گرفته است . وسعت  این شهرستان  حدود 2000 کیلومتر مربع بوده ، از شمال  به شهرستان ارومیه ، از شرق به دریاچه  ارومیه و شهرستان های مهاباد و میاندوآب ، از جنوب به شهرستان پیرانشهر و از غرب  به مرز  ایران و عراق  محدود است .

شهر نقده  مرکز این شهر با وسعتی  در حدود 6/4 کیلومتر  مربع  در 120  کیلومتری ارومیه واقع شده است . ارتفاعش از سطح دریا 1330 متر می باشد .

سولدوز منطقه ای تقریباً کوهستانی است ، با این حال  ارتفاع  کوههای آن چندان زیاد نیست .

کوه های شهرستان سولدوز عبارتند از :

سولطان یاغیب  ، فیرنگی داغ به ارتفاع 800 متر در جنوب و نیز مهدی خان که نام خود را از نام یکی از روسای ایل قاراپاپاق و از پسران نقی خان ائلخان بورچالی گرفته است .

کوه های : بابا حسن داغی با ارتفاع 2000 متر ، " ساری داش " در شرق  منطقه ، " مه ی یه ندداغلاری " در شرق منطقه کهحاوی ذخایر سنگ آهن و مرمر است ، کوه های " لاواشلی یا لواشلو " با معادن سنگ های رسوبی  در شمالغرب  و " خان تووز " در شمال سولدوز در نزدیکی دریاچه  ارومیه ، از کوره های دیگر سولدوز است .

دشت سولدوز

رود های شهرستان نقده  عبارتند از :

" گادار چایی " تنها  رود دائمی سولدوز است . این رود نقش مهمی در آبیاری زمین های اطراف  خود دارد . " گادار " در زبان  ترکی به معنی پرخیز و برکت است و برخی  هم معتقدند  : آن  کلمه در اصل  " گئدور " به معنی جاری و روان بوده است.

این رود که از کوه های اوشنویه سرچشمه میگیرد ، منطقه  آبگیری آن 190 کیلومتر است و طول آن تقریباً به 100 کیلومتر می رسد .

رودخانه گدار

گلوان چایی ( بالیخچی چای ) ، گرگول چای ، مهمه دشاه چایی که از کوه های جنوب شرقی سرچشمه می گیرند و به گادار چایی می ریزند و فصلی می باشند از رودهای دیگر منطقه سولدوز به حساب می آیند .

از چشمه های سولدوز : چشمه روستای " شیخ معروف " در ضلع جنوب که چشمه ایست معدنی وموثر برای درمان برخی بیماری های پوستی ، " یئدی گوز " در نزدیکی روستای گوز ایران  در  2 کیلومتری جنوب شرقی  نقده و در دامنه  کوه های سولطان یاغیب قرار گرفته و از تفرجگاه های منطقه  بشمار می آید ، قابل ذکر می باشند .

آب و هوای این شهرستان  به علت  مجاورت با دریاچه ارومیه معتدل  و مرطوب است .

می توان گفت : سیمای عمومی نقده ، پس از  دوران سوم زمین شناسی شکل گرفته است و بنا  به شواهد  طبیعی و کشف  فسیل های جانوری  و گیاهی در دامنه  کوه های " لاواشلی یا لواشلو" ( جنوب غربی نقده )  این منطقه  در 500 میلیون  سال قبل  در زیر  آب قرار داشته است .

از طرفی وجود تپه " حاجی فیروز " در هشت  کیلومتری شمال شرقی  نقده حاکی از زیست و اسکان  انسانها و اقوام دوران ابتدائی و شروع عصر  سنگی در منطقه  می باشد و تپه  مذکور یکی از قدیمی ترین تپه های  باستانی نه تنها  آذربایجان  بلکه ایران  و جهان  محسوب می شود . با این حال  مهمترین مشخصه تاریخ  باستان  منطقه  نقده ، تپه  حسنلو  و بیش از 55 تپه باستانی  بزرگ و کوچک دیگر  است که در پهنه جلگه نقده  جای گرفته اند .

تپه حسنلو

تپه حسنلو بدنبال  حفاری های علمی صورت گرفته نشان می دهد که دارای ده دوره متمایز اسکان بوده است . دوره دهم آن 9000 سال قدمت  دارد.

[ لازم به ذکر است طبق اسناد موجود که صاحب منصبان قاجار به والیان منطقه ارسال داشته اند نوع نگارش کلمه ی سولدوز بصورت" سلدوز" بوده است که امروزه بصورت " سولدوز " هم نوشته میشود. لازم به ذکر است که هر دو نگارش با تلفظ (او)  sulduz صحیح میباشد ولی با توجه اسم خاص بودن کلمه ی "سولدوز" صحیح تر است.

شهر واقعا" زیبا و با مردمی مهمان نوازه ارزش سفر کردنو داره